Przestępstwa karane przepisami kodeksu karnego rozpatrywane są przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania jednej ze stron. Rozmaitość tych spraw wynika z różnorodności przestępstw, począwszy od lekkich wykroczeń po czyny poważne. Każda sprawa sądowa podlega jednak określonym procedurom.
Trzy etapy postępowania karnego
Kiedy zostanie popełnione przestępstwo, a osoba o nie podejrzana znajdzie się w areszcie, podejmowane jest odpowiednie działanie prawne składające się z trzech etapów. Zanim dojdzie do właściwej rozprawy, konieczna jest wstępna kontrola oskarżenia obejmująca wymogi prawne dotyczące aktu wniesionego przez prokuratora. Kopię tego aktu przekazuje się oskarżonemu, obligując go jednocześnie do przedstawienia wniosków dowodowych. Ich sporządzenie ma na celu wskazanie ewentualnych nieścisłości dotyczących zawartych w akcie oskarżenia informacji. Na tym etapie wsparciem może być adwokat, który reprezentuje oskarżonego w sądzie i prowadzi przez cały proces, aż do uzyskania ostatecznego wyroku. Kancelarie prawne takie jak kancelaria, którą kieruje adwokat Iwona Desperat z Płocka, oferują usługi adwokatów specjalizujących się między innymi w sprawach karnych.
Na pierwszym etapie weryfikacji można również wystąpić o umorzenie sprawy, jeśli istnieją do tego odpowiednie podstawy. To również odpowiedni czas na uzupełnienie niedociągnięć formalnych czy dowodowych. Po wstępnej weryfikacji i akceptacji dokumentów następuje wyznaczenie terminu rozprawy i składu sędziowskiego oraz wezwanie wszystkich stron na rozprawę. Ostatni etap, kończący się wyrokiem skazującym lub uniewinniającym to właściwa rozprawa, podczas której prokurator przedstawia akt oskarżenia, a adwokat – dowody obrony. Na tym etapie przesłuchiwani są też świadkowie zarówno ze strony oskarżenia, jak i obrony.
Wyrok, kara i apelacja
Sąd karny po rozpatrzeniu dowodów podczas rozprawy wydaje wyrok. Jeśli dowody wskazują na winę oskarżonego wyrok jest skazujący, a jego wysokość określa dla poszczególnych przestępstw i wykroczeń kodeks karny. Polskie prawo przewiduje pięć form kary – grzywnę, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat i dożywocie. Pierwsze trzy rodzaje kary określane są przedziałami, a wybór górnej lub dolnej granicy jest uzależniony od decyzji sądu i jego interpretacji różnych okoliczności zdarzenia. Na tym etapie ważną rolę również odgrywa adwokat, który na wniosek oskarżonego może wnosić o apelację do sądu wyższej instancji. W takiej sytuacji cała procedura rozpoczyna się od początku.
Polskie sądy poza wyrokami uniewinniającymi i skazującymi mają też możliwość wydawania wyroków umarzających postępowanie całkowicie lub warunkowo, jeśli zajdzie taka konieczność. Warto też wiedzieć, że wyrok skazujący lub warunkowo umarzający może zostać wydany na posiedzeniu sądu bez rozprawy. Sprawy karne bywają różne i dotyczą rozmaitych przestępstw, w tym także wielu łagodnych. W takich sytuacjach sąd dysponuje również funkcją mediatora, który może skłonić strony do podjęcia dyskusji na temat polubownego rozwiązania problemu. Efektem porozumienia może być na przykład dowolne pokrycie strat lub dokonanie napraw na własny koszt przez oskarżonego. Mediacje oszczędzają czas stron i sądu, a także nie niosą ze sobą tak dużych kosztów.